Cinnah 19, Ankara (Fotoğraf: Duygu Tüntaş, 2019)

Apartmanlar, özellikle modern kentlerde insanların gündelik yaşamlarının büyük çoğunluğunu geçirdiği mimari yapıların başında geliyor. Türk Dil Kurumu’nun “genellikle konut olarak yapılan, birkaç katlı ve her katında bir ya da birkaç daire bulunan yapı” olarak tanımladığı apartmanlar, kentsel hafıza ve özellikle 1900’lü yıllar sonrası mimarlık tarihi açısından da büyük önem taşıyor. Sosyal medyada da, bizi çevreleyen kent ve onu oluşturan yapı birimlerine odaklanan hesaplar kullanıcılar arasında büyük ilgi görüyor. Çoğu zaman kent karmaşası içinde gözden kaçan, yanından geçip gidilen apartmanlar bu hesaplarda başrol oynuyor. Yaşanan ya da ziyaret edilen şehirlere yeni bir gözle bakmak için bu hesaplar alternatif bir kent rehberi rolü de oynuyor. Ülke genelindeki kentsel dönüşüm furyası ile yıkım tehlikesi altında olan ya da yıkımına çoktan başlanmış yapılar içinse bu hesaplar, geleceğe aktarılacak önemli arşiv çalışması olma özelliği taşıyor.

Instagram’da radarımıza takılan, özellikle apartmanları belgeleme ve kolektif bir hafıza oluşturma yönünde öne çıkan 10 hesabı sizler için derledik:

 İstanbul Apartmanları (@istanbulapartmanlarii)

İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü mezunu Turan Farajova’nın yürüttüğü “İstanbul Apartmanları” hesabı kendini, “Mimarlık & Kent Tarihi Platformu” olarak tanımlanıyor. Farajova, ilk olarak 2014 yılında başladığı kent tarihi araştırmalarını, İstanbul Apartmanları isimli sosyal medya hesabı aracılığıyla Eylül 2020’den bu yana takipçileriyle paylaşıyor. Yıllar içinde geniş bir takipçi kitlesi edinen İstanbul Apartmanları’nın kitabı ise M. Serdar Kılıç’ın fotoğrafları eşliğinde 2022 yılında basıldı.

 Kadıköy Apartmanları (@kadikoyapartmanlari)

Hande Tulum ve Efsun Ekenyazıcı Güney tarafından yürütülen Kadıköy Apartmanları hesabı kendini, “Kadıköy’deki konut dokusuna ilişkin, belgelemeye odaklanan bir ortaklık” olarak tanımlıyor. Hesapta sıklıkla takipçilerden gelen paylaşımlara da yer verilirken kolektif bir şehir hafızası yaratılmasına olanak sağlanıyor. Kentsel dönüşüm kapsamında yıkım sürecine giren apartmanlar da hesapta paylaşılan içerikler arasında. Betonart dergisinin 70. sayısında Hande Tulum’un “Fatma Karaca Apartmanı”, Efsun E. Güney’in ise “Erenköy Palas Apartmanı” incelemelerine ulaşılabilir.

 Apartman Deyip Geçme (@apartmandeyipgecme)

“İstanbul'u eşsiz kılan tarihi mimariyi ve hikâyelerini anlatıyorum. Bilirsek koruruz. Korursak özel kalırız.” şeklinde açıkladığı Apartman Deyip Geçme Instagram hesabında gazeteci Ayşegül Acar, şehrin hafızasında önemli yer tutan yapıları, yıllar içinde içlerinde ikamet eden kişilerin hikâyelerini dahil ederek paylaşıyor.

 Ankara Apartmanları (@ankaraapartmanlari)

“Ankara’nın Apartmanlı Tarihi” temasıyla yola çıkan Ankara Apartmanları hesabı, çoğunlukla 1920 yılı sonrası mimarlarıyla öne çıkan yapıların paylaşımlarına yer veriyor. Kimliğini kolektif bellekten bağımsız kalmak amacıyla gizli tuttuğunu belirten hesap sahibi, Ankara Apartmanları Instagram sayfasını şöyle özetliyor: “Ankara Apartmanları fikri 2011 yazında oluşmaya başladı. Evimin olduğu Aşağı Ayrancı’da hızla kentsel dönüşüme giren binaları fotoğraflamaya başladım ve çok sevdiğim, ev sahibi olmak istediğim binalardan birinin yıkıldığı gün de hesabı açtım. Gün gelir de merak eden olursa hangi binalar yıkılmış, yerine ne yapılmış gibi bir arşiv oluşsun istedim. Görsel arşive ek olarak mümkün mertebe sözlü tarihle destekleyebileceğimi ve bir şehir belleği yaratabileceğimi düşündüm. Bir bellek çalışması olarak böyle ortaya çıktı işte. Fotoğraflarını kendim çektiğim, hikâyesini kendim araştırdığım binaları paylaşıyorum.”*
*https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/ankara/apartmanlarla-ankara-tarihi-41549788

 Ankara Apartmanları (@ankara.apartman)

Kasım 2015’de Twitter hesabı ile paylaşım yapmaya başlayan Ankara Apartmanları, içeriklerinin temasını “Cumhuriyet’in güzel Ankara’sı, binaları, anıları…” şeklinde açıklıyor. Paris Caddesi, Büklüm Sokak, Bestekar Sokak ve Anafartalar Caddesi gibi köklü ve işlek mekânlardaki apartmanların yanı şehrin birçok farklı yerindeki eski Ankara apartmanlarına yer veren hesap, siyah beyaz fotoğrafların yoğunlukta olduğu paylaşımlarını, apartmanların renkli fotoğrafları ile birlikte sunuyor.

 Ankara Balkon Korkulukları (@ankarabalkonkorkuluklari)

Yaşar Üniversitesi’nin bir bilimsel araştırma projesi olan “Mimari Mirası Deneyimlemek İçin Etkileşimli Dijital Sergiler: Ankara Balkon Korkulukları [1950-1975]”, başkentteki ikonik balkon korkuluklarının yanı sıra çeşitli mimarların araştırma kapsamındaki röportajlarına da yer veriyor.

 İzmir Apartmanları (@izmir.apartmanlari)

“İzmir’in tarihini bugünden okumak – Kentsel bellek ve kültürel mirasımızı korumak için geçmişe yolculuk rehberi” açıklaması doğrultusunda paylaşımlar yapan İzmir Apartmanları hesabında, apartmanın yanı sıra köşk, çarşı ve hanlar gibi kentsel hafızada önemli yer tutan yapılara ait fotoğraflara da ulaşmak mümkün. Çoğunlukla yapılar hakkında detaylı açıklamaların bulunduğu, mimar ve yapım yılı gibi bilgilerin yer aldığı paylaşımlar, Urla’dan Bornova’ya kapsamlı bir seçki sunuyor.

 Şehrin Panoları (@sehrinpanolari)

“Türkiye'nin Seramik/Mozaik Panolarını Kapsayan Çevrimiçi Bir Arşiv Projesi” olan Şehrin Panoları, Türkiye’de çoğunlukla apartman cephelerinde ve girişlerinde yer alan soyut seramik pano çalışmalarına yer veriyor.

 Londra Apartmanları (@londraapartmanlari)

Londra Apartmanları, “Londra mimari dokusundan öne çıkan yapılar ve başkent(ler)e dair doğaçlama hikâyeler…” şeklinde açıkladığı Instagram hesabında yapıları mimar, yapım yılı bilgileri ve kısa bilgilendirici açıklamalar ile takipçileriyle paylaşıyor.

 Apartment Therapy (@apartmenttherapy)

Apartmanların iç mekân tasarımlarına odaklı paylaşımlar yapan Apartment Therapy hesabı, çoğunlukla ABD, Kanada ve Avustralya’da konumlanan apartman dairelerinden paylaşımlar yapıyor. Ev sahiplerinin dairelerini tanıttığı özel içeriklerin yanı sıra, kullanıcıların #apartmenttherapy etiketiyle yaptığı paylaşımlar da hesabın sayfasında yer bulabiliyor.